Gitaar stemmen: alles wat je erover moet weten!

Het gitaar stemmen is zeker als beginnende gitarist behoorlijk lastig. Heb je nog nooit eerder een gitaar gestemd of heb je er nog flink wat moeite mee? In deze blog helpen we je en leggen we je alles uit over gitaar stemmen. Zo kan jij binnen no-time goed een gitaar stemmen.

Waarom een gitaar stemmen?

Een gitaar is een snaarinstrument en vrijwel alle snaarinstrumenten moeten eens in de zoveel tijd gestemd worden. Zelfs de snaren van een piano moeten eens in de zoveel tijd gestemd worden. Er zijn een aantal redenen om een gitaar te stemmen. Zo kan het zijn dat je de gitaar in een andere stemming wil gebruiken. De meest voorkomende reden is echter dat de gitaar ontstemd is. Een ontstemde gitaar komt regelmatig voor en hoort (helaas) bij het gitaarspelen. Dat een gitaar ontstemd is kan diverse oorzaken hebben. De meest voorkomende reden is dat tijdens het gitaarspelen de snaren soms wat oprekken. Maar ook veranderingen in temperatuur van een ruimte waarin je gitaar zich bevindt en andere externe factoren hebben invloed de mate waarin de gitaar gestemd blijft.

Wat heb ik nodig om mijn gitaar te stemmen?

In principe heb je (behalve je gitaar natuurlijk) niets nodig voor het gitaar stemmen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk een gitaar op gehoor te stemmen. Maar wanneer je net begint met gitaar spelen is dat nog wel heel erg lastig. Gitaar stemmen op gehoor wordt meestal enkel gedaan door vergevorderde gitaristen. Voor de beginner raden we dus het gebruik van een stemapparaatje aan. Er zijn vele soorten stemapparaten waarvan de clip-on tuner een veel gebruikte variant is. De clip-on tuner is het beste stemapparaat gitaar voor de beginner en bij MaxiAxi adviseren we dan ook om dit stemapparaatje te gebruiken. Het gebruik van een app op je telefoon of tablet is ook mogelijk, maar het nadeel hiervan is dat deze apparaten de trilling van je snaren niet altijd even goed opvangen. Daardoor kan het gebruik van een app, wanneer je net begint met gitaarspelen, wat lastiger zijn.

Welke gitaarstemmingen zijn er?

Bij het gitaar stemmen zijn er ondenkbaar veel gitaarstemmingen. Zo zijn er open gitaarstemmingen en stemmingen waarin de snaren op een lagere toon worden gestemd dan gebruikelijk is. Deze soorten gitaarstemmingen zie je vooral terug bij speelstijlen als fingerstyle en slide. Maar ook de genres metal en hardrock staan erom bekend gitaarsnaren lager te stemmen dan de gebruikelijke stemmingen. Als beginner is het eigenlijk vooral belangrijk de standaard tuning(stemming) te kennen. Op de volgende afbeelding zie je deze standaard tuning voor het gitaar stemmen:

Zoals op de bovenstaande afbeelding zichtbaar is wordt de bovenste en tevens dikste snaar naar E gestemd en de opeenvolgende snaren naar ADGBE. Een handige ezelsbrug bij het gitaar stemmen, is het onthouden van de volgorde op deze wijze:

E: Een
A: Aap
D: Die
G: Graag
B: Bananen
E: Eet

Deze stemming wordt bij de meeste popmuziek, veel rock en andere populaire muziek gebruikt. Omdat er zoveel nummers in deze tuning geschreven zijn is het aan te raden deze stemming eerst onder de knie te krijgen zodat je gelijk al veel nummers kan spelen.

Hoe werkt een elektrische gitaar stemmen?

Vrijwel alle gitaristen stemmen hun gitaar voordat ze beginnen met spelen. Of het nu voor een optreden, repetitie of het thuis oefenen is. Om jou te helpen bij het gitaar stemmen leggen we je stapsgewijs uit wat er nodig is voor een gitaar stemmen. Voor het gemak gaan we er voor nu vanuit dat je van een clip-on tuner bent voorzien en een elektrische gitaar wil stemmen.

• Stap 1: Plaats de clip-on gitaar tuner op de kop van je elektrische gitaar. Zorg ervoor dat de tuner tijdens het gitaar stemmen aan is en op de chromatische stand staat.

• Stap 2: Sla de snaar die je wil stemmen aan. Indien je de gitaar in zijn geheel wil stemmen is het handig om ervoor te kiezen boven- of onderaan te beginnen en steeds een snaar verder te stemmen. Zo haal je de reeds gestemde en ontstemde snaren niet door elkaar. Wanneer je de snaar aanslaat geeft je stemapparaat aan welke toon de snaar weergeeft en of je boven of onder deze toon zit.
• Stap 3: Geeft het stemapparaat aan dat de toon van de snaar te laag is? Draai dan de snaar strakker totdat het stemapparaat laat zien dat de snaar juist gestemd is. Geeft het stemapparaat aan dat de snaar te hoog is gestemd? Draai dan de snaar eerst losser totdat de snaar net iets te laag gestemd is volgens het stemapparaat, draai de snaar vervolgens weer strakker tot de snaar weer de juiste toon heeft. Door de snaar omhoog te stemmen voorkom je dat de gitaar sneller ontstemt wanneer je er op speelt.

Voor het elektrische gitaar stemmen herhaal je dit proces dus per snaar in de EADGBE stemming.

Stemapparaat gitaar: wat jij nodig hebt

Bij de uitleg in de vorige alinea gingen we er gemakshalve van uit dat jij een clip-on gitaar tuner als stemapparaat gitaar hebt. Maar wat als je geen clip on gitaar tuner hebt of geen stemapparaat voor het gitaar stemmen? Er zijn alternatieven genoeg daarom hebben we het overzichtelijk voor je proberen te maken:

• Het stemapparaat gitaar: stemapparaten zijn er in veel verschillende soorten. De clip-on gitaar tuner is er daar een van, deze klem je gemakkelijk aan de kop van je gitaar. Er zijn echter ook stemapparaten die je voor je neer kan leggen en die met een microfoon de tonen opvangen. Indien je gitaar is voorzien van een jack uitgang kan je ook gebruikmaken van een stemapparaat in de vorm van een gitaarpedaal.
• Stemvork of fluitje: Deze hulpmiddelen geven je de referentie toon. Vervolgens zal je nog wel op gehoor de toon van de gitaarsnaren moeten laten matchen. Zeker voor de beginner is dit niet altijd de makkelijkste manier.
• Online gitaar stemmen: Je kan natuurlijk ook online gitaar stemmen. Websites en youtube video’s produceren net als bijvoorbeeld een stemvork een referentie toon. Je zal wederom op gehoor je gitaar moeten stemmen. Het online gitaar stemmen is dus niet het meest ideaal, maar wanneer er niets anders voorhanden is dient het als een prima alternatief.
• Gitaar stemmen app: Misschien wel een van de makkelijkste hulpmiddelen die je als gitarist ooit zal downloaden is de gitaar stemmen app. Deze app gebruikt de microfoon in je telefoon om te herkennen welke snaar je aanslaat om vervolgens weer te geven of je de snaar hoger of lager moet stemmen. Met de gitaar stemmen app heb je dus altijd een goed werkend stemapparaatje op zak! Goede apps zijn bijvoorbeeld: gStrings en GuitarTuna

Een akoestische gitaar stemmen doe je zo!

Een akoestische gitaar stemmen is niet moeilijker of makkelijker dan het stemmen van een elektrische gitaar. Het grootste verschil bij het akoestische gitaar stemmen is dat je met andere stemmechanieken werkt. Verder zijn er in principe geen noemenswaardige verschillen. Wanneer je dus een elektrische gitaar kan stemmen kan je ook een akoestische gitaar stemmen en vice versa. Het stappenplan voor het gitaar stemmen zou je dus ook prima kunnen gebruiken om je akoestische gitaar stemmen.

Het gitaar stemmen lukt niet, wat doe ik fout?

Het kan zijn dat je alle stappen die eerder zijn genoemd netjes opvolgt, maar het nog steeds niet helemaal wil lukken met het gitaar stemmen. Er kunnen een aantal dingen aan de hand zijn:

• Heb je een hagelnieuwe gitaar? Vaak zit er nog flink wat rek in de nieuwe snaren op je nieuwe gitaar. Door deze rek ontstemmen je snaren nog behoorlijk snel. Het is aan te raden de snaren zelf iets op te rekken zodat de rek er al wat meer uit is. Je haalt de rek uit de snaren door je snaren stuk voor stuk met vier vingers omhoog te tillen. Je zal de snaar van de gitaarhals af moeten tillen en tegelijkertijd duw je met je duim tegen de vingers in. Dit zal je over de gehele lengte van de gitaarhals moeten doen en vervolgens 3x moeten herhalen. Na dit proces is de meeste rek wel uit je snaren. Wees bij dit proces natuurlijk wel een beetje voorzichtig. Wanneer je te ruig omgaat met de snaren kunnen deze breken en dat wil je natuurlijk niet.
• Heb je je snaren zojuist vervangen? Het is noodzakelijk eens in de zoveel tijd je snaren te vervangen. Lees hier hoe je dat doet. Na het vervangen van je snaren geldt, net als bij een nieuwe gitaar, dat er rek in de snaren zit. Het is dus aan te raden wederom de rek uit de snaren te halen.
• Staat de clip-on tuner in de juiste modus? Veel clip-on tuners zijn voor meerdere instrumenten te gebruiken. Denk aan ukeleles en basgitaren, het is mogelijk dat je tuner in de verkeerde modus staat waardoor het lastig wordt je gitaar te stemmen. Zorg er dus altijd voor dat je tuner in de chromatische stand (vaak modus C van de tuner) of in de gitaar stand staat (meestal wordt er met een G verwezen naar deze modus).
• Het is mogelijk dat een van je snaren een toon te laag of te hoog is gestemd waardoor je gitaar nog steeds niet goed gestemd is. Het kan zo zijn dat de lage E snaar juist gestemd lijkt te zijn, maar dat de snaar een hele octaaf te laag staat. De snaar is dus wel gestemd als een E snaar, de toon is echter te laag. Wanneer je met dit probleem zit is het aan te raden een referentie video op YouTube op te zoeken. Er zijn veel video’s waarin wordt uitgelegd hoe je een gitaar stemt. In deze video’s wordt snaar voor snaar nagelopen welke toon je aan moet houden. Zo hoor je of je in de goede richting zit. Daarnaast zijn er ook websites en apps die het mogelijk maken de toon van elke snaar individueel te beluisteren. Je kan met behulp van deze websites en apps de snaar grotendeels op gehoor proberen te stemmen. Op gehoor kom je dichter bij de toon die de snaar eigenlijk moet hebben. Vervolgens kan je het echte finetunen met behulp van je stemapparaat doen.

Tips voor het gitaar stemmen

Het gitaar stemmen is voor elke gitarist een bezigheid die terug zal blijven keren. Gelukkig zijn er tegenwoordig vele hulpmiddelen voor het stemmen van je gitaar. Voordat we de blog afronden willen we je nog een aantal handige tips meegeven:

• Let goed op: Wanneer je bezig bent met het gitaar stemmen is het belangrijk om goed op te letten of het stemmechaniek ook correspondeert met de snaar die je probeert te stemmen. Het komt als je niet goed oplet nog wel eens voor dat je aan een stemmechaniek draait, maar dat de toon steeds niet veranderd. Goed opletten is dus belangrijk.
• Stem je gitaar in de positie waarin je speelt: Als je je gitaar in een liggende positie stemt, zal je gitaar wanneer je hem oppakt volgens het stemapparaat nog steeds vals zijn. Als je staand speelt met een gitaarband om, moet je de gitaar ook zo stemmen. 
• Stem je gitaar altijd: Elke keer dat je speelt, bij elk optreden en elke repetitie, moet je gitaar perfect gestemd zijn. Je zult versteld staan hoe gitaren gemakkelijk ontstemd raken, hoe duur je tuners ook zijn.
• Bescherm je gitaar: De gitaar is een precisie-instrument. Temperatuurschommelingen, het laten vallen of er tegenaan stoten, het heeft allemaal effect op het hout. Hierdoor kan je gitaar ook ontstemd raken. Zorg dus voor goede bescherming met bijvoorbeeld een gitaartas.
• Beperk omgevingsgeluid: Bij het gitaar stemmen met een clip on gitaar tuner of met een gitaar stemmen app wil je zo min mogelijk omgevingsgeluid. Een microfoontje moet de toonhoogtes van de snaren opvangen en dit kan niet goed gebeuren wanneer er veel ruis of rumoer is. De tuner kan de noten van je gitaar namelijk niet onderscheiden van andere geluiden die hij hoort.

Tot slot

Het gitaar stemmen kan zelfs na deze uitleg nog een tijdje een uitdaging blijven. Maar wees gerust, oefening baart kunst en nadat je enige tijd aan het oefenen bent met gitaarspelen zal ook het gitaar stemmen een stuk sneller en gemakkelijker gaan. We hopen in ieder geval dat deze blog je een eind in de goede richting helpt. Heb je toch nog vragen over je elektrische of akoestische gitaar of het stemmen daarvan? Neem dan gerust contact op met een van de productspecialisten van MaxiAxi, zij helpen je namelijk graag.